Is hoogsensitiviteit hetzelfde als hooggevoeligheid?

Is hoogsensitiviteit hetzelfde als hooggevoeligheid?

Ongeveer 1 op de 5 mensen is hoogsensitief, ze hebben een aangeboren sensitiviteit voor omgevingsprikkels. Ze ervaren meer en intenser dan anderen en daarnaast verwerken ze alle informatie grondiger en nauwkeuriger, hierdoor is er meer tijd nodig om alle prikkels te verwerken en ervan te herstellen.

Er zijn de laatste tijd veel boeken over hoogsensitiviteit verschenen en er is veel over te vinden op internet. Daar kom je ook tegen dat de ene auteur, website, praktijk of coach het heeft over hoogsensitiviteit en de andere over hooggevoeligheid. Zelf spreek ik altijd over hoogsensitiviteit, maar krijg regelmatig de vraag of hoogsensitiviteit hetzelfde is als hooggevoeligheid. Deze vraag las ik toevallig ook als kop boven een artikel in het magazine ‘psychologie’ en was voor mij reden om hier nu eens dieper in te duiken en een blog aan te wijden.

Als ik voor mezelf spreek is het hoogsensitiviteit niet hetzelfde als hooggevoeligheid, het zijn niet voor niets 2 verschillende woorden! Ik ervaar de lading achter de woorden ook als verschillend van elkaar. Het woord ‘sensitiviteit’ drukt voor mij een fijngevoeligheid uit, een fingerspitzengefüll wat betreft waarnemen. Terwijl ik bij ‘gevoeligheid’ meer denk aan te gevoelig of overgevoelig zijn en emotionele kwetsbaarheid.
‘Gevoelig’ heeft bovendien een overwegend negatieve bijklank in onze taal, het woord gevoelig roept associaties op met kwetsbaar zijn, lange tenen hebben en om het minst geringste moeten huilen of boos worden. Deze associaties over gevoeligheid staan voor mij los van hoogsensitiviteit.

Benieuwd wat ik hierover in het artikel in van de psychologie tegenkom!
In het artikel is Elke van Hoof, wetenschapper aan de vrije universiteit van Brussel aan het woord. Ze zegt: “de termen hooggevoeligheid en hoogsensitiviteit worden vaak door elkaar gebruikt, maar ze zijn niet hetzelfde! Hoogsensitiviteit is een aangeboren gevoeligheid voor prikkels en hooggevoeligheid is een mogelijk gevolg hiervan. Wanneer je als hoogsensitief persoon te weinig tot rust kunt komen en vaak overprikkeld bent, kun je hooggevoelig worden. Dat wil zeggen dat je snel emotioneel wordt en soms overgevoelig reageert.
Hooggevoeligheid kan bovendien ook optreden bij een burn-out of na een traumatische ervaring. Ook kunnen personen met de diagnose AD(H)D of een autisme spectrumstoornis last hebben van hooggevoeligheid. Hoogsensitieve personen die geen fijne jeugd hebben gehad, hebben bovendien een grotere kans om ook hooggevoelig te worden”

Ook omschrijft Elke van Hoof hoe de informatieverwerking verloopt bij hoogsensitieve personen: “Een niet HSP heeft een filter in het informatieverwerkingssysteem in de hersenen, afhankelijk van welke activiteit hij uitvoert, beslist de filter welke informatie er binnenkomt. De gefilterde informatie wordt verwerkt in de hersenen. HSP’s hebben die filter niet; alle prikkels komen op hetzelfde moment binnen. De hersenen van een HSP laten bij een MRI scan zien dat bij een bepaalde opdracht meer gebieden in de hersenen oplichten dan die van de niet HSP’s. Dat noemen we een diepgaande verwerking, hun hersenen functioneren gewoon anders”.

Ik wil je hier een voorbeeld geven van hoe informatie bij mij ongefilterd binnen komt: als ik een lezing geef, ben ik enthousiast aan het vertellen, intussen voel ik kriebels in mijn buik omdat ik het toch altijd wel spannend vind om voor een groep te staan, neem ik allerlei non-verbale lichaamstaal van mijn publiek waar, hoor ik dat er buiten kinderen aan het spelen zijn, ruik ik dat de mensen achter de coulisse koffie aan het zetten zijn en krijg ik allerlei ideeën in mijn hoofd als thema voor een volgende lezing en voel ik ook nog eens dat iemand op de voorste rij zich niet helemaal happy voelt….
Niemand die dit in de gaten heeft, het speelt zich in mijn hoofd af, maar het zijn wel allemaal prikkels die ik moet verwerken, terwijl een lezing geven an sich al genoeg is om te verwerken.
(NB: maar gelukkig heb ik intussen wel geleerd hoe ik mijn focus kan richten en mijn aandacht kan richten).

Het eerste boek dat ik las over hoogsensitiviteit was van de Amerikaanse psycholoog Elaine Aron, de grondlegger van de term ‘HSP – Highly Sensitive Person’. In haar onderzoeken ging het vooral om de lasten die hoogsensitieve personen ervaren aan het hebben van een gevoelig afgesteld zenuwstelsel. Hooggevoeligheid werd daardoor een wezenlijk kenmerk van HSP. Elaine Aron stelt dat er 4 factoren meespelen bij hoogsensitiviteit: diepgaande verwerking van prikkels, overprikkeling, snel emotioneel worden en oog voor het subtiele hebben.
Latere onderzoeken door professor Elke van Hoof en collega’s hebben aangetoond dat hooggevoeligheid een mogelijk, maar niet noodzakelijk gevolg is van hoogsensitiviteit. Het enige essentiële kenmerk van hoogsensitiviteit is volgens hen een diepgaande verwerking. Daaruit kunnen vervolgens wel andere eigenschappen voortvloeien, zoals overprikkeling, emotionaliteit of subtiliteiten waarnemen.

Het is dus een feit dat je als hoogsensitief persoon meer prikkels binnen krijgt, dat vraagt dus ook meer tijd om prikkels te verwerken. Wat concreet inhoudt dat je hier je leven op zult moeten inrichten, met name door extra goed te zorgen voor rust en ontspanning en tijd om te ontprikkelen. Doe je dat niet, dan creëren de prikkels die zijn binnengekomen en niet verwerkt kunnen worden een hoop stress in je lijf wat vervolgens allerlei hooggevoelige reacties kan geven, zoals bijvoorbeeld niet tegen harde geluiden of felle lichten kunnen, te emotioneel reageren….

Nog even kort samengevat: hoogsensitiviteit is een aangeboren persoonlijkheidskenmerk en verdwijnt dus niet. Je kunt je wel bewust worden van je sensitiviteit en hoe je hier op een goede manier mee om kunt gaan, zodat je overprikkeling en overgevoeligheid reageren kunt voorkomen. Hooggevoeligheid kan een gevolg van hoogsensitiviteit zijn, het is een soort alarm van het zenuwstelsel dat het even teveel is geweest, hierdoor komt er een (over)emotionele reactie naar buiten.
De persoonlijkheid van ieder mens bestaat uit meerdere facetten: je kunt hoogsensitief zijn, maar de mate waarin dat een probleem zou kunnen zijn, wordt onder andere beïnvloed door nog andere persoonlijkheidskenmerken die je hebt, hoe je kindertijd is geweest en of je al dan niet iets traumatisch hebt meegemaakt.

Ben je op zoek naar een ervaringsdeskundige die kan coachen en begeleiden in hoe je kunt omgaan met je hoogsensitieve aanleg, maak dan gerust een afspraak voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek bij mij in de praktijk!

 

Harte groet, Esther van den Berg